کد مطلب:331011 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:292
منطق دوم: قانون زندگی بشر متغیر است
منطق دوم: قانون زندگی بشر متغیر است
عده ای كه نظر دقیق تری دارند روی قانونها بحث می كنند، می گویند راست است، ما از این نظر نمی گوییم [اسلام جاودان نیست ] كه قانون طبیعت تغییر و تحول است بلكه از آن نظر می گوییم كه اصلًا قانون زندگی بشر از آن نظر كه زندگی بشر است متغیر است، چرا؟ به همان دلیلی كه عرض كردیم: چون بشر موجودی است كه خودش مسئول خودش است و زندگی بشر متطوّر و متحول است نیازهای بشر تغییر می كند. قانون وضع می شود برای رفع نیازهای بشر. قانون، ارائه طریقه شرافتمندانه و عادلانه رفع نیازمندیهای بشر است. پس ریشه قانون نیازمندیهای اجتماعی است. می رویم سراغ نیازها: آیا نیازهای بشر همیشه یك جور است یا نیازها متغیر است؟ نیازهای بشر متغیر است. بشر در دوره صیّادی و شكارگری یك نوع نیاز داشت، در دوره كشاورزی نوع دیگری از نیاز پیدا كرد. در عصر ما كه عصر ماشین است، ماشین به دنبال خودش نیازهای دیگری آورده است. نیازها كه
مجموعه آثاراستادشهیدمطهری، ج 21، ص: 477
تغییر كند قانون هم طبعاً باید تغییر كند.
از نظر این عده معنی اینكه مقتضیات زمان فرق می كند این است كه نیازهای بشر تغییر می كند. مثالی ذكر می كنیم: آیا در صدسال پیش بشر نیاز داشت كه برای خیابانها و ترافیك شهر یك سلسله مقررات راهنمایی وضع كند كه مثلًا از طرف راست حركت كنند، سبقت در چهارراه ها جریمه دارد؟ خیر، برای اینكه چنین نیازی نبود. در عصر الاغ سواری ترافیك به عنوان یك مسئله برای بشر وجود نداشت. این یك مسئله ای است كه ماشین به وجود آورده است. و همچنین بسیاری از مقررات بین المللی. مثلًا مقررات كشتیرانی بین المللی كه در اقیانوسها در شاهراهها حقوق بین المللی چه اقتضا می كند. اصلًا نیازش در قدیم نبود. نیاز، نیاز جدیدی است و قانون قانون جدیدی. یا در مقررات هوایی میان ملتها، مقررات مشترك و عمومی وجود دارد. چون نیازها تغییر می كند پس قوانین باید تغییر كند.
عده ای كه نظر دقیق تری دارند روی قانونها بحث می كنند، می گویند راست است، ما از این نظر نمی گوییم [اسلام جاودان نیست ] كه قانون طبیعت تغییر و تحول است بلكه از آن نظر می گوییم كه اصلًا قانون زندگی بشر از آن نظر كه زندگی بشر است متغیر است، چرا؟ به همان دلیلی كه عرض كردیم: چون بشر موجودی است كه خودش مسئول خودش است و زندگی بشر متطوّر و متحول است نیازهای بشر تغییر می كند. قانون وضع می شود برای رفع نیازهای بشر. قانون، ارائه طریقه شرافتمندانه و عادلانه رفع نیازمندیهای بشر است. پس ریشه قانون نیازمندیهای اجتماعی است. می رویم سراغ نیازها: آیا نیازهای بشر همیشه یك جور است یا نیازها متغیر است؟ نیازهای بشر متغیر است. بشر در دوره صیّادی و شكارگری یك نوع نیاز داشت، در دوره كشاورزی نوع دیگری از نیاز پیدا كرد. در عصر ما كه عصر ماشین است، ماشین به دنبال خودش نیازهای دیگری آورده است. نیازها كه
مجموعه آثاراستادشهیدمطهری، ج 21، ص: 477
تغییر كند قانون هم طبعاً باید تغییر كند.
از نظر این عده معنی اینكه مقتضیات زمان فرق می كند این است كه نیازهای بشر تغییر می كند. مثالی ذكر می كنیم: آیا در صدسال پیش بشر نیاز داشت كه برای خیابانها و ترافیك شهر یك سلسله مقررات راهنمایی وضع كند كه مثلًا از طرف راست حركت كنند، سبقت در چهارراه ها جریمه دارد؟ خیر، برای اینكه چنین نیازی نبود. در عصر الاغ سواری ترافیك به عنوان یك مسئله برای بشر وجود نداشت. این یك مسئله ای است كه ماشین به وجود آورده است. و همچنین بسیاری از مقررات بین المللی. مثلًا مقررات كشتیرانی بین المللی كه در اقیانوسها در شاهراهها حقوق بین المللی چه اقتضا می كند. اصلًا نیازش در قدیم نبود. نیاز، نیاز جدیدی است و قانون قانون جدیدی. یا در مقررات هوایی میان ملتها، مقررات مشترك و عمومی وجود دارد. چون نیازها تغییر می كند پس قوانین باید تغییر كند.